444 5 GEN
Online Rapor

Gaucher Hastalığının Moleküler Tanısı ve Klinik Yönleri: Sessiz Taşıyıcılardan Sistemik Bulgulara

  Anasayfa   /   Blog   /   Gaucher Hastalığının Moleküler Tanısı ve Klinik Yönleri: Sessiz Taşıyıcılardan Sistemik Bulgulara
Gaucher Hastalığının Moleküler Tanısı ve Klinik Yönleri: Sessiz Taşıyıcılardan Sistemik Bulgulara
Ataşehir Genetik 4 TEM 2025

Gaucher Hastalığının Moleküler Tanısı ve Klinik Yönleri: Sessiz Taşıyıcılardan Sistemik Bulgulara

Gaucher hastalığı, bir lizozomal depo hastalığı olup, glukoserebrozidaz adlı enzim eksikliği nedeniyle glukoserebrozid metabolitinin hücrelerde birikmesi ile karakterizedir. Bu birikim en çok mononükleer fagositik sistemde gözlenir. Organomegali, pansitopeni ve kemik problemleri gibi sistemik bulgular görülür.

Kalıtsal Özellikleri

Gaucher hastalığı, otozomal resesif kalıtımla geçer. Bu, bireyin hastalığı geliştirebilmesi için her iki ebeveynden de mutasyon taşıması gerektiği anlamına gelir. Taşıyıcı bireyler semptomsuzdur ancak çocuk sahibi olduklarında risk taşırlar.

Mutasyona uğrayan gen GBA1 olarak tanımlanır. Bu gende meydana gelen en yaygın patojenik varyantlar şunlardır:

  • N370S: Tip 1 ile ilişkilidir, nörolojik tutulum beklenmez.
  • L444P: Nöropatik formlar ile ilişkilidir (Tip 2 ve Tip 3).
  • RecNciI ve 84GG gibi rekombinant mutasyonlar da görülür.

Klinik Bulgular

  • Tip 1: Anemi, trombositopeni, dalak ve karaciğer büyümesi, kemik ağrıları ve patolojik kırıklar.
  • Tip 2 ve 3: Tip 1’e ek olarak santral sinir sistemi bulguları (spastisite, ataksi, mental gerilik).
  • Taşıyıcılarda genellikle belirti görülmez, ancak Parkinson hastalığı riski artabilir.

Tanı Süreci

  1. Biyokimyasal Testler:
    • Glukoserebrozidaz aktivitesinin ölçümü yapılır (referansın %15’inden düşükse hastalık şüphesi kuvvetlenir).
    • Lökositlerde veya kültür fibroblastlarında test edilir.
  2. Moleküler Testler:
    • Genetik testlerle GBA1 genindeki mutasyonlar tespit edilir.
    • Prenatal tanı ve preimplantasyon genetik tanı için kullanılır.
    • Taşıyıcı taramaları özellikle akraba evliliğinin yaygın olduğu bölgelerde önerilir.
  3. Ayrıcı Tanılar:
    • Niemann-Pick hastalığı
    • Talasemi
    • Lösemiler (özellikle splenomegali ile karışabilir)

İzlem ve Tedavi

  • Enzim Replasman Tedavisi (ERT), genellikle Tip 1 için tercih edilir.
  • Substrat Redüksiyon Terapisi (SRT), ERT’ye uygun olmayan veya oral tedavi tercih eden hastalarda uygulanır.
  • Kemik iliği nakli ve deneysel gen tedavileri, özellikle şiddetli olgularda araştırılmaktadır.

Genetik Danışmanlık

Gaucher hastalığı taşıyıcılığı toplumda %1’e kadar çıkabilir. Aile planlaması öncesi tarama testleri yapılmalı, taşıyıcı çiftlere genetik danışmanlık verilmelidir. Yüksek riskli çiftlerde preimplantasyon genetik tanı (PGT) önerilebilir.