Trombofili Paneli: Kan Pıhtılaşma Riskinizi Değerlendirin
Trombofili,
kanın normalden daha kolay pıhtılaşmasına neden olan genetik veya çevresel
faktörlerden kaynaklanan bir durumdur. Bu durum, damar tıkanıklıklarına ve
ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Trombofili paneli, bu yatkınlığı
belirlemek için yapılan bir dizi testten oluşur.
Trombofili
Nedir?
Trombofili,
vücudun normalden fazla pıhtı üretmesine neden olan genetik veya edinsel bir
hastalıktır. Pıhtılar genellikle bacak damarlarında (derin ven trombozu - DVT)
veya akciğerlere ilerleyerek (pulmoner emboli - PE) ciddi sağlık problemlerine
yol açabilir.
Trombofilinin
en yaygın nedenleri arasında genetik mutasyonlar, antifosfolipid sendromu ve bazı
kronik hastalıklar yer alır.
Trombofili
Risk Faktörleri
Trombofili
gelişme riskini artıran çeşitli genetik ve çevresel faktörler bulunmaktadır:
Genetik
Risk Faktörleri (5 Mutasyon)
- Faktör V Leiden Mutasyonu: Kanın
pıhtılaşma sürecini uzatarak damar tıkanıklıklarına yol açabilir.
- Protrombin G20210A Mutasyonu: Protrombin
seviyelerini artırarak kanın daha kolay pıhtılaşmasına neden olabilir.
- MTHFR C677T ve A1298C Mutasyonları: Homosistein
metabolizmasını etkileyerek damar sağlığını bozabilir.
- Plazminojen Aktivatör İnhibitörü-1 (PAI-1) 4G/5G
Polimorfizmi: Kanın pıhtı çözme yeteneğini azaltabilir.
Edinsel
(Çevresel) Risk Faktörleri
- Hormonal
doğum kontrol hapları veya hormon replasman tedavisi
- Gebelik
ve doğum sonrası dönem
- Sigara
ve aşırı alkol kullanımı
- Obezite
ve hareketsiz yaşam tarzı
- Kanser
veya kanser tedavisi (kemoterapi, radyoterapi)
- Uzun süreli hareketsizlik (ameliyat sonrası, uzun yolculuklar, felç durumu)
Trombofili
Semptomları Nelerdir?
Trombofili
hastalarında belirgin semptomlar olmayabilir; ancak aşağıdaki belirtiler
tromboz oluşumunu işaret edebilir:
Derin
Ven Trombozu (DVT) Belirtileri
·
Bacakta şişlik (özellikle tek
taraflı)
·
Bacakta ağrı ve hassasiyet
·
Ciltte kızarıklık ve ısı artışı
Pulmoner
Emboli (PE) Belirtileri
·
Ani başlayan nefes darlığı
·
Göğüs ağrısı (nefes alırken artan)
·
Kanlı balgam veya öksürük
Gebelik
ve Kadın Sağlığı ile İlgili Belirtiler
·
Tekrarlayan düşükler
·
Preeklampsi (gebelikte yüksek
tansiyon)
·
Bebeğin gelişim geriliği
Belirtilerden
herhangi biri mevcutsa, vakit kaybetmeden bir doktora başvurulmalıdır.
Trombofili
Tanısı Nasıl Konur?
Trombofili
tanısı, hastanın klinik geçmişi, ailesel yatkınlığı ve laboratuvar testleri ile
konulur.
Trombofili
Testleri
1.Genetik Testler
(Kalıcı Risk Değerlendirmesi İçin)
·
Faktör V Leiden Mutasyonu
·
Protrombin G20210A Mutasyonu
·
MTHFR C677T ve A1298C Mutasyonları
·
PAI-1 4G/5G Polimorfizmi
2. Biyokimyasal
Testler (Edinsel Trombofili İçin)
·
Antitrombin
III aktivitesi
·
Protein
C ve Protein S seviyeleri
·
Lupus
antikoagülanı (Antifosfolipid sendromu açısından)
·
D-dimer
testi (Aktif pıhtı oluşumunu belirler)
Bu testler genellikle kan örneği alınarak yapılır ve sonuçlar birkaç gün içinde çıkar.
Trombofili
Paneli Kimler İçin Önerilir?
·
Ailesinde Tromboz Geçmişi Olanlar
·
Tekrarlayan DVT veya Pulmoner
Emboli Geçirenler
·
35 Yaş Altı Açıklanamayan Tromboz
Hikayesi Olanlar
·
Tekrarlayan Düşük veya Gebelik
Komplikasyonları Yaşayanlar
·
Doğum Kontrol Hapı veya Hormon
Tedavisi Kullanmayı Düşünenler
·
Uzun Süre Hareketsiz Kalacak veya
Büyük Cerrahi Geçirecek Olanlar
Özellikle
gebelik
planlayan kadınlar ve genç yaşta damar tıkanıklığı geçirenler için
trombofili paneli önemli bilgiler sağlar.
Trombofili
Pozitif Çıkarsa Ne Yapılmalı?
Trombofili
tanısı almış bireylerin yaşam tarzı değişiklikleri ve doktor kontrolünde ilaç
tedavisi uygulaması gerekebilir.
Tedavi Yöntemleri:
·
Kan
sulandırıcı ilaçlar
·
Düzenli
doktor kontrolleri
·
Sigara
ve alkol tüketiminin bırakılması
·
Uzun
süre hareketsiz kalmaktan kaçınılması
· Dengeli beslenme ve bol su tüketimi
Sonuç:
Trombofili Paneli Neden Önemlidir?
Trombofili
paneli, bireyin kan pıhtılaşma eğilimini belirlemeye yardımcı olur ve erken teşhisle
önlem alınmasını sağlar.
Genetik ve çevresel risk faktörleri değerlendirilerek kişiye özel bir tedavi
planı oluşturulabilir.
Özellikle risk grubundaki bireyler için bu testler hayat kurtarıcı
olabilir. Eğer
kendinizde veya ailenizde pıhtılaşma riski olduğunu düşünüyorsanız, bir uzmana
danışarak trombofili testleri hakkında bilgi alabilirsiniz.